Да ли је мој став јеретички?!

[Iulianus]

"Metal `raste` u zemlji, al` sat koji je napravljen od tog metala nije isto što i on... Jer, Veliki Časovničar.." etc. 

(Budalaština)

[Ведран*]

пре 6 часа, Ivan Marković рече

Stavljen sam na odobravanje. Tako da do daljnjeg neću učestvovati u diskusijama. 

Што сад опет?

[Благовесник]

On 6/4/2017 at 20:11, Ivan Marković рече

neki metodolozi razmatraju mogućnost da modeli u nauci zamene teorije. 

Zvuci dobro. Mozes li malo vise o tome?

[Ivan Marković]

@Благовесник

@Vedran

Биће вам одговорено за два три дана. Сад сам у гужви. За моделе морам да проверим неке референце, али колико се сећам, о томе је било речи док сам студирао. 

[Дидим]

On 6/5/2017 at 23:20, Ivan Marković рече

Stavljen sam na odobravanje. Tako da do daljnjeg neću učestvovati u diskusijama. 

Нисам знао. (Повлачим оно зачикивање.)

[Zoran Đurović]

1 hour ago, Дидим рече

Нисам знао. (Повлачим оно зачикивање.)

Јадан Иван, шта му раде... 

[Ivan Marković]

On 6/6/2017 at 9:54, Благовесник рече

Zvuci dobro. Mozes li malo vise o tome?

U pogledu predloga da modeli zamene teorije u nekom bitnom smislu, on se pojavio kao posledica konfrontacije triju pristupa analizi strukture naučnih teorija. Ta tri pristupa jesu:

1) Sintaktički

2)Semantički

3) Pragmatički

Sintaksički pristup teoriju posmatra kao skup rečenica jezika za dati logički domen, i osnovno pitanje koje postavlja je u kom formalnom jeziku se može izvršiti metamatička aksiomatizacija naučnih teorija. Da li je to jezik predikatske logike prvog reda, ili teorije skupova ili teorije kategorija.

Na primer, sintaksički pristup uvodi reči (terme) i pravi razliku između teorijskih termina kao što su na primer "atom", "molekul", "proton", "protein" i slično, te logičkih i opservacionih.  Logički termini pod kojim podrazumevamo veznike V-ili, ->-implicira...i kvantifikatore, te na kraju opservacioni termini u koje spadaju predikati kao što su "teško", "plavo" te relacije, npr. "levo od..." i slične. Od ovih svih se prave skupovi rečenica i određuju aksiome iz kojih se potom deriviraju teoreme. To je, grubo govoreći, sintaksički pristup. Njega su zastupali pre svega logički pozitivisti: Karnap, Fajgl, Hempel i drugi...

Semantički pristup posmatra teoriju kroz matematičko modelovanje i smatra da je korektan alat za analizu strukture naučne teorije matematika a ne metamatematika, kako su to hteli pozitivisti i da se kao oruđa u analizi strukture teorije mogu uvesti matematički entiteti poput prostora stanja i različitih modela. Drugim rečima, umesto metamatematičkih aksioma koji su zavisni od različitih sintaksi, teorije analiziramo putem matematičkih modela, kakav je na primer prostor stanja ili fazni prostor, mat. entitet sa N dimenzija u kome svakoj varijabli teorije odgovara jedna dimenzija prostora i svaka tačka prostora odgovara posebnom stanju realnog sistema koji opisuje teorija. Na primer, uzmimo neki fizički sistem, recimo svemirski brod koji sae kreće po svemiru. Njega možemo smestiti u apstraktni fazni prostor kao sistem čije trajektorije treba da predvidimo. Odredimo kordinate položaja (koje odgovaraju trima prostornim dimenzijama), zatim vektore brzine i ubrzanja za svaku od tri standardne prostorne dimenzije i tako dobijamo apstraktni fgazni prostor od devet dimenzija koji bi nam trebao biti dovoljan da predvidimo putanje broda koristeći dinamičke Njutnove zakone. U kvantnoj mehanici se koristi Hilbertov prostor, ako me pamćenje dobro služi. 

 

 

[Ivan Marković]

On 6/6/2017 at 9:54, Благовесник рече

Zvuci dobro. Mozes li malo vise o tome?

Nastavak:

Jedan način da se analizira struktura naučne teorije u semantičkom pristupu je taj je da se uvede tzv. hijerarhija modela. Ova hijerarhija nije nužno ugnježdena. Tako imamo:

1) Aksiomi teorije: oni se iskazuju putem predikata teorije skupova i predstavljaju jezgro teorije

2) Modeli teorije

3)Modeli eksperimenta

4)Modeli podataka

Ono što semantički pristup zamera sintaksičkom je sledeće:svaljivanje prevelike odgovornosti na relativno nefleksibilne i ograničene jezike kakvi su formalni u pokušaju da se opišu bogate teorijske strukture koje za zadatak imaju obkjašnjavanje i reprezentaciju, kao što je jezik predikatske logike, zatim ignorisanje naučničke prakse kroz istoriju u teoretisanju i eksperimentisanju, konfuziju u pravilima korespondencije, trivijalnu tačnost ograničenih aksiomatskih sistema, ali koji su inače beskorisni i slično...

Glavni zastupnici ovog pravca su Suppes, Bas van Fraaassen i drugi...

Treći pristup je pragmatički.  

[Ivan Marković]

On 6/6/2017 at 9:54, Благовесник рече

Zvuci dobro. Mozes li malo vise o tome?

Nastavak: 

Zastupnici pragmatičkog pristupa prepoznaju neke bitne pretpostavke koje o naučnim teorijama dele oba prethodna pristupa (sintaksički i semantički). Grubo govoreći, oba pristupa se slažu u sledećem: naučne teorije su :eksplicitne, apstraktne, matematičke, sistematske, visoko eksplanatorne i prediktivne i slično...

Ono što pak pragmatisti predlažu je nešto drugačiji pristup:

1) Idealizovana teorijska struktura može biti suviše slaba da bi se na njoj zasnovao prediktivi i/ili ekspalanatorni rad koji se od jedne teorije očekuje.

2) Pluralizam teorijskih i modelskih komponenti. Pod ovim komponentama se podrazumevaju: matematičkikoncepti, metafore, analogije, ontološke (čitaj metafizičke!) pretpostavke, kao i politička gledišta (policy views, sic!)...ov je interni pluralizam, a pored njega postoji i eksterni :mehanički, istorijski, matematički modeli i teorije

 

[Ivan Marković]

3) Shodno tački dva iz mog prethodnog posta, postoje mnoge neformalne komponente (ili aspekti) teorija koje zaslužuju pažnju: metafore, analogije, vrednosti (values, sic!) politička gledišta i slično, koje nemaju matematičku ili informacionu ulogu, ali leže implicitni ili skriveni u strukturi svake teorije. 

4) Funkcija:karakterizacija prirode i dinamike teorijskih struktura treba da obrati pažnju i na korisnike, a ne samo na svrhe i vrednosti.

5) Praksa: teško je valjano i jasno odvojiti teoriju od prakse.

Pristalice pragmatičnog pristupa analizi strukture naučnih teorija su : Nensi Kartrajt, DaKosta, Kontesa (Contessa), Jan Haking...

Nensi Kartrajt smatra da je potrebno fokus pažnje sa teorija preusmeriti na modele: "

4.1.1 The Pragmatic View of Models

Nancy Cartwright’s How the Laws of Physics Lie crystallized the Pragmatic View of Models. Under Cartwright’s analysis, models are the appropriate level of investigation for philosophers trying to understand science. She argues for significant limitations of theory (thesis #1), claiming that laws of nature are rarely true, and are epistemically weak. Theory as a collection of laws cannot, therefore, support the many kinds of inferences and explanations that we have come to expect it to license. Cartwright urges us to turn to models and modeling, which are central to scientific practice. Moreover, models “lie”—figuratively and literally—between theory and the world (cf. Derman 2011). That is, “to explain a phenomenon is to find a model that fits it into the basic framework of the theory and that thus allows us to derive analogues for the messy and complicated phenomenological laws which are true of it.” A plurality of models exist, and models “serve a variety of purposes” (Cartwright 1983, 152; cf. Suppes 1978). Cartwright is interested in the practices and purposes of scientific models, and asks us to focus on models rather than theories."

Cartwright’s insights into model pluralism and model practices stand as a significant contribution of “The Stanford School” (cf. Cat 2014), and were further developed by the “models as mediators” group, with participants at LSE, University of Amsterdam, and University of Toronto (Morgan and Morrison 1999; Chang 2011; cf. Martínez 2003). This group insisted on the internal pluralism of model components (thesis #2). According to Morgan and Morrison, building a model involves “fitting together… bits which come from disparate sources,” including “stories” (Morgan and Morrison 1999, 15). Boumans (1999) writes:

model building is like baking a cake without a recipe. The ingredients are theoretical ideas, policy views, mathematisations of the cycle, metaphors and empirical facts. (67)

Mathematical moulding is shaping the ingredients in such a mathematical form that integration is possible… (90)

https://plato.stanford.edu/entries/structure-scientific-theories/#TheStrPerSynVie

 

 

[Кратос]

пре 27 минута, Ivan Marković рече

Idealizovana teorijska struktura

A šta bi to bilo idealizovana teorijska struktura?Neka vrsta uzdizanja naučne teorije na nivo dogme?

[Ivan Marković]

пре 2 минута, Кратос рече

A šta bi to bilo idealizovana teorijska struktura?Neka vrsta uzdizanja naučne teorije na nivo dogme?

Ne, ja to nisam tako razumeo. U ovom kontekstu, mislim da je u pitanju matematička idealizacija.